Direktörlük 2:11
Biz daha riskli olan 99 ve öncesi olan yapıları odaklandık ve bugün çok güzel bir haber paylaşabilir, ilk sizle 99 öncesinde okullarımızın riskini biz tamamen bertaraf ettik. Bunların %91, 90 ikisinin güçlendirme ve yeniden yapım inşaatını yaptık. Geri kalanında 2 sene içerisinde tamamlayacağız ama nasıl %100 tamamladık diyebiliyorum. Çünkü vali bey şubatta aldığı bir kararla.
Biz riski okullarımızın hepsini kalan 120 okulumuzda boşalttık ve dolayısıyla riskli okullarda okuyan öğrencimiz kalmadı.
Şu tür sorular da gelebiliyor hocam niye mesela mesela bütçe bulalım. Bütün okul binalarımızı bir anda yapalım. Maalesef afete hazırlık, projeler, risk azaltma projeleri, orta ve uzun vadeli planlar, yani boyacı küpü gibi bütün işte okullarımızı bir yere batıralım, çıkaralım. Hepsi deprem güvenli hale geldi diyemiyoruz.
Dolayısıyla bunun için de önceliklendirme çok önemli. Hangi binada, hangi okulda, hangi hastada başlayacaksınız? Biz işte 2.000 altıda projeye başlamadan önce 2.005 yılında bu çalışmayı yapıp önceliklendirme yapmıştık. Binanın teknik özelliği, yapım yılı fay hattına yakın ve uzak mı içinde barındırdığı nüfus işte efendim hast.
Annelerin özellikle havadan ulaşımı var mı? Karadan ulaşılabiliyor mu? Poliklinik sayısı nedir? Ihtisas hastanesinin hatta denizden ulaşımı var vesaire. Bu gibi kriterleri öncelikle gerek işte yapıları öncelikle indirdik. Bize çok sayıda yurt içinden yurt dışından heyet geliyoruz, uzman geliyor. Nereden başlamalıyım diye sordum ama mutlaka önceliklendirme den başlayın diye ben bu bilgiyi veriyorum arkadaşlara.
Şimdi birkaç öyle okul binalarımızda gidersek hocam sunumu görebiliyor musunuz hocam?
Bir sunum paylaştık ama.
Ali Osman Öncel 7:14
Sonumu görüyorum, çok güzel net gözüküyor. Teşekkür ederiz, sağ olun.
Direktörlük 7:15
Evet, bunlar bizim okullarımız bir kere. Bunlar da hocam bir riski biz bir fırsata çevirdik. Özellikle yeni yaptığımız okullarda hiçbir proje kullanmadık. Çünkü istanbul'da arsa çok önemli üretemiyoruz. Dolayısıyla arsayı verimli kullanmalıyız. Bık işte böyle arsanın her yerini kullandığımız ve her projenin de kendi içinde arsasında özel olarak tasarlandığı okullarımızı görüyorsunuz.
Şimdi biz tabii biz sesli bir fırsata çeviriyoruz diyoruz. Hocam aslında 369 okul yıkıp yaptık ama yıktığımız 7.713 derslik yerine 12.619 derslik ürettik.
2 buçuk kat arttırmışız metrekaresini okullarımızı yani ilave 4.906 derslik kazanmışız. Yani 369 derslik gittik ama 24 ders diye bölerseniz aslında 204 okul da ilave yapmışız. Derslik sayısını bir nokta 7 kat olarak arttırmışız. Yine küçükçekmece'de bir okulumuzu görüyorsunuz, devam edelim.
Çünkü istanbul'da üçgen veya değişik şekilde parçalarımız var. Mesela burada basket sahası çatıya koymuşuz. Niye yeri yok?
Çocuklar orada basket oynayacaklar, her yeri değerlendiriyoruz. Alonzo devam edelim mesela bu üçgen formatta bir okurumuz.
Üçgen arazide üçgen üretmek zorunda kaldık, devam edelim.
Mesela yine beşiktaş'ta bir okurumuz.
Devam edelim.
Anladım.
Devam.
Bu mesela konferans salonumuz biz konferans salonlarını da ses düzeni ışık düzeni her şeyiyle beraber teslim ediyoruz. Milli eğitime devam edelim.
Evet yani dedim.
Devam edelim.
Zeytinburnu'nda yaptığımız bir okulda hemen.
Evet, bunları hep yaptığımız özel okullar bu okullarda şunu da müşahade ediyoruz, hocam başarı oranı artıyor. Devamsızlık sayısı azalıyor, öğrencileri okullarına devam etmek istiyorlar. Devam et.
Ali Demir toplantıya katıldı
Direktörlük 9:43
Evet, bu mesele yuvarlak formatta yaptığımız 52 ders gibi okurumuz akşemsettin okulu.
Yani her arsasını özel olarak kullanıyoruz. Konferans salonumuz.
Spor salonumuz.
Sosyal donatıları da hakikaten bu okullarımızın çok önemli. Bu erenköy kız lisesi burada. Mesela peyzaj için şey seçtiğimiz bitkiler bu bile mevcut ağaçlarla ve yeşillikte uygun olsun istedik. Buna bile önem verdik. Damlama sulamayla sunuyoruz. Buraları Atatürk fen lisesi burada biraz durmak isterim, bir platinyum alamıyor. Okulda hocam bir sertifikası, uluslararası çevre ve enerjide liderlik tasarımı diye geçiyor. Bunun açıklama bir çipin.
Ali Osman Öncel 10:25
Bakın.
Direktörlük 10:30
Enver'in sen enerji dizayn diye geçiyor. Bunun en üst kategorisi olan platinyum sertifikası aldık. Avrasya'da tektir kamu binası olarak alma burada 145 km bölü saat elektrik yönetiyoruz. Güneş panellerinin çatısı yeşil reflekte ozon tabakasından zarar vermesin diye o topraklarımızdan elektrikli araçlar istasyonlarımız var. Bisiklet yolları tanımlanmış, damlama sulamayla gri suyu kullanıyoruz. Burada yeşil alan sulaması için.
Asansörler imiz aşağı inerken aküye yine enerji biriktiriyor. Elektrik gidersek yine çalışabiliyor. Asansörlerin biz e karbondioksit ölçerler var. Sınıflarımızda eğer kablonuz fazla olursa da ızgaraları dan temiz hava girip çaptan kötü hava çıkıyor gibi birçok özelliği var. Bu okulumuzun devam edelim.
Ali Demir toplantıdan ayrıldı
Direktörlük 11:25
Işte.
Evet yavaş yavaş şimdi hastanelerimize geliyoruz.
Aaa tamam, bizim o evet şimdi hastanelerimizde gelecek olursak hocam Ümraniye, kadın doğum çocuk Hastalıkları Hastanesi 477 ya da 100.000 metrekare, bunun 2.010 altıda açtık.
Koroid döneminde açtığımız 3 önemli hastane var. Bunlardan biri Okmeydanı profesör doktor Cemil taşçıoğlu şehir hastanesi.
Toplam 259 metrekare 1.099 yatak burada need for sertifikası aldık. Depreme dayanıklı bize atıyorlar, devam edelim.
Nasıl zor bir alanda çalıştığımızı şimdi bir sonraki slaytta göreceksiniz.
Evet, eski binayı da burada hizmet aldığı için korumak zorunda kaldık. Hocam 30 m yakınında hemen yeni binayı yaptık. Eski binayı da hizmette tuttuk. Bu bir planlamadan işte tasarlama uygulamaya kadar ne kadar zorluk çektiğimizi in bir göstergesi.
Evet, bu da şu an yıktık orayı o griler geçici bıraktığımız duvarlar 2 blok daha yapacağız. Yani işin yüzde seksenlik bitirdik, yüzde yirmisi kaldı. O gri duvarları da geçici. Orayı yıkıp 2 kilo da geçişi sağlayacağız. Yani burada toplam 7 bloğumuz var, beşini yaptık, ikisi kaldı. Yapılan işlerimiz estetiğine de önem veriyoruz. Şehre değer katmasına da önem veriyoruz. Gördüğünüz üzere.
Tamam.
Bu da izolatörü lerimiz hocam deprem anında da hizmette kalması için bu binaların izolatörü olarak tasarladık. Zaten depremin yüzde doksanını temel aşamasında alıyoruz.
Ve daha üst taraflarda da hareket deplasman çok az oluyor, içinden görüntüler.
Bu dolarımız, logolarımız? Evet.
O da varmış. Tek kişilik bir açık kişilik orada tasarlandı ve diğer hastalarımız kartal doktoru Kırdar şehir hastanesi 303.000 metrekare 1.105 yatak burada polikliniği idari binaları yatak atlar tasarlandı. Buna da 2 sertifikası var. Aslında buranın devam edelim.
Birleşik içinden görüntüler.
Polikliniklerimiz.
Ameliyathaneler kimiz?
Buna istanbul'un en yoğun yoğun bakım yatağı olan yer, 245 tane yoğun bakım yatağı var.
Çok efektif olarak kullanılıyor bu hastane Anadolu yakasında.
Odalarımız.
Evet, koridorların kız.
Evet.
Görüyorsunuz.
Ve işte hem s dünya bankası'nın e sertifikasını aldık hem de bir dost sertifikası aldık. Gördüğümüz üzere devam edelim.
Işte bu daha özeldir, 10'a çıkart çektirdiğimiz bir fotoğraf odalara karşı hakikaten.
Çok güzel bir bina oldu. Kartal hastanemizde devam edelim.
Da Göztepe hastanemiz.
Anadolu yakasında.
Profesör doktor Süleyman Yalçın, şehir hastanesi.
Burada 2 etaplı yapılan bir hastane eski tarafı yıktık.
Evet burada Marmara Üniversitesi profesör doktor asaf ataseven hastanesi buranın betul bu komediydi. Hocam bunlar. O yüzden sizmi zatürree olarak güçlendirdik bu hastaneyi.
Devam edelim, kolonları ve perde duvarları keserek oraya kauçuk tipi izolatör yerleştirdik. 859 tane izolatör vardır. Dünyadaki en büyük hastalığı zatürreye güçlendirilen Zeynep Kamil, kadın ve çocuk hastalıkları eğitim ve Araştırma Hastanesi istanbul'un en önemli hastanelerinde, hatta istanbul'un eskiden doğumları hep burada olduğu için Zeynep bekanın ismi çok istanbul'da. Burası 1.900 kırklı yıllarda yapılmış ve ton dayanımı çok kötüydü. Aslında yıkılıp yapılması gerekiyordu ancak.
Vakıfların iyi b nin ve şahıs mülkiyeti olduğundan asa sorunu çözemedik. Herhangi bir yere taşınması arzu edilmedi. Çünkü bir değeri var. Buranın bütün kolonlara mantolama yaptık. Hocam burada perde duvarlar yaptık. Ilave ve biz yaptıktan sonra bu hastane mesela sıralamada 13. Sıraya düşmüştü. Güvenli hale getirip yenilemeleri, renovasyonu yaptıktan sonra tekrar birinci sıraya çıktı. Bunları ben ifade ettim. Tabii bütün bu bilgi birikimimizi hocam.
Sürdürülebilir strateji kılavuzu aktardık. Bu da bir ay içerisinde yayınlamayı düşünüyoruz. Sizlere de göndereceğiz. Dijital bakla paylaşacağız. Bunlar yine Hasan kardeşim bilgi verecek. Hasan Hasan, sen buraya alayım yanıma.
Evet.
Bu burda hocam uygulama planlama, uygulama, pardon, planlama, tasarım uygulama ve işletme aşamasında. Biz nasıl bakıyoruz bu sürdürülebilir diye birleşmiş milletler'in kalkınma amaçları işte uluslararası kuruluşlar nasıl bakıyor? Ipek haber bu konularda uzmanlığını nasıl hay?
Data geçiriyor. Tek tek iyi uygulama örnekleriyle beraber bunu ifade ettik. Hasan mescidi bununla ilgili bilgi verecek. Bir yıl boyunca bizim arkadaşlarımız ekle, arkadaşlarımız çalıştığı, ürettiğim belge çok büyük ve teorik bir belge değil. Pratik evet hocam merhaba, bütün katılımcılara merhabalar.
Ali Osman Öncel 17:40
Tebrik ederiz.
Merhabalar.
Direktörlük 17:47
BKB nin sürdürülüp stratejisi kılavuzu nedir bu şimdi ben konuya birazcık daha genel bir açıdan ingilizce ah yapmak istiyorum. Öncelikle sürdürülebilirlik nedir?
Sürdürülebilirlik.
Çokça hayatımıza girmeye başlayan bir kavram yani bunu artık büyük şirketler bile kullanmaya başladı. Sürdürülebilir bir köy hayatı sürdürülebilir şehir içerisinde sürdürülebilir bir yeşil hayat, işte sürdürülebilir bir ofiste çalışma imkanı gibi bu kavramı çok artık sıkça duymaya başladık.
Aslında bu kavramın teknik terminolojik anlamdaki manası.
Dış etkenlere ve dış bileşenlere bağlı kalmaksızın yapının veya var olan varlığın kendi için içindeki dinamiği başka bir şeye ihtiyaç duymadan o döngüyü sağlamasına sürdürebilirlik diyoruz. Fakat konu, inşaat veya işte yaşam projeleri olunca sürdürebilir kavramı bir nebze değişikliğe uğruyor. Fakat bizim bu klasik alışagelmiş sürdürülebilirlik.
Haklı olarak PK. Nin sürdürülebilir diye yaklaşım ve EK. Nin sürdürülebilirlik anlayışı ısı işte bu kitapta derlediğimiz yaklaşık 17 senenin bilgi birikimi, kurum kültürü kurum hafızasından ileri gidiyor meydana geliyor.
Ali Osman Öncel 19:17
Yüzünüz görünmüyor sayın müdürüm?
Direktörlük 19:21
Şöyle görebiliyor musunuz?
Ali Osman Öncel 19:23
Yok, daha da şey oldu, kapandı.
Direktörlük 19:25
Öyle peki şöyle?
Ali Osman Öncel 19:26
Evet, biraz daha evet, evet, şimdi birazcık evet gözüküyor şu an tam.
Direktörlük 19:30
Evet bu bu kitapta bizim kurumumuzun 17 yıllık bilgi birikimi, 17 yıllık yaptığı işlerin toplamı ve bizim sürdürülebilirliğe bakış açımızı derlediğimiz bir kitap olarak bunu düşünmenizi rica ediyorum.
Çünkü biz kurum olarak sürdürülebilirlik anlamında neler yaptık?
Veya buna bakış açımız nasıl, nereden yola çıktı?
Birleşmiş milletler'in 2.015 yılında sürdürülebilir kalkınma zirvesi diye yaptığı çok büyük bir organizasyon söz konusu. Bütün dünyadaki 193 Birleşmiş Milletler üyesi ülke bu organizasyona katılıp bu organizasyonda belli başlı anlaşmaları, belli başlı toplantıları neticesinde 17 tane madde üzerinde mutabık kalmışlar, işte 17 maddenin içinde.
Torunlarımıza?
Daha aydınlık bir gelecek savaşların olmadığı, barışın hakim olduğu, yiyeceğin suyun, herkese yettiği enerjinin herkese ulaşılabilir olduğu, fakirliğin bittiği cinsiyet ayrımcılığının olmadığı, yani sosyal hem çevresel anlamda üst düzeyde bir dünyayı herkese sunma badiyile oluşturulmuş ve 2.030 ajandası diye geçen 15 yıllık 17 adet kalkınma hedefleri olarak birleşmiş milletler'in oyduğu bir bütün.
Biz kendimize kılavuz omuzda bunu kendimize hedef aldık ve biz dedik ki biz kurum olarak bu 17 hedeften hangilerini hizmet ediyoruz? Bu 17 hedefin hangileri? Bizi doğrudan ilgilendiriyor. Dolaylı yoldan bu hedeflere hizmet ettiğimiz noktalar var mı? Işte Gökhan bey'in söylediği gibi öncelikler biz o bizim önceliğimiz de bu oldu. Yani dünyada halihazırda devam eden bir trend var. Biz bu trendin içine nereden girebiliriz, neyi öncelikli olarak alırsak yaptığımız işleri neye ös.
Edebilirsek ne kadar faydalı olduğumuzu ve nerede eksik olduğumuzu görelim.
Bununla ilgili çalışmalarımız yaklaşık bir bir buçuk yıla yakın sürdü ve kılavuz ortaya çıktı ve burada ortaya şöyle bir şey çıktı, biz ne kadar çok iş yaptığımızı burada gördük. Mesela çok basit bir örnekten gidecek olursak, bir hastane dizaynında sadece binayı yapmak işte içine bir takım medikal makineleri ekipmanları yerleştirmek işte hasta yatağı koymak, mobilya koymak, doktor odası işte bununla ilgili muayene odası yapmak.
Hastaneye maalesef oluşturmuyor. Hastanede belli başlı w.
Bazı büyük sorunları içeren bir yapı, çok dinamik bir yapı ve bununla ilgili hani matematikte matris ilerde bir diziliminde siz matrisi açtığınız zaman matrix'e sonradan başka bir satıra eklediğiniz zaman yani her şey nasıl değişir? Hastanede değişti. Bu madrid'i oluşturan etkenler bu kadar parametreler o kadar çok ki siz biriyle oynadığınız zaman hangilerini bozacaksınız, o belli olmuyor.
O yüzden hastane tasarımı hiçbir şeye benzemiyor. Biz bu kılavuzu oluştururken biz hastane tasarımına neler yapmışız, neyi atlamışız veya neyi iyi ki yapmışız dediğimiz neler var? Bunların hepsini bu sayede gördük. Kendimizi de bu anlamda değerlendirdik.
Ve şunu gördük. Biz mübalağa etmeden söyleyeceğim. Lütfen yanlış anlaşılmasın. Gerçekten başarılı bir giymişiz. Bunun da sebebi şu, biz kimseye kendimize baz almak, kimseyi kendimize rakip görmedik. Toki'den daha iyi yapıyoruz işte. Çevre, şehircilik ten daha ilerideyiz işte ilk bizim rakibimiz işte öbür bizim paylaşımımız ilişki içine girmedik. Biz işimizi doğru düzgün anlamda kendimizle yarışarak yaptığımız için ortaya koydum. Peki mesela bizi diğerlerinden farklı kılan teknik anlamda size bilgi anlamında vermek bazında belli başlı.
Şeyler neler? Mesela bir hastaneye yapımında Gökhan bey'in örneğini verdiği kartal hastanesi'nin yapımından size bahsedeyim. Kartal hastanesinin gördüğünüzde.
Dikkatinizi çeken o güzel fotoğrafta ne vardı? Deniz arka tarafta yer alıyor ama hastanenin cephesi denizi ters kalmış. Şimdi amaç eğer.
Binayı ticari albenili yapmak sayılı bunu siz sahanın içerisinde çok rahatlıkla projeyi gönderdiniz. Öbür tarafta peyzaj planınızda binanın yönü değiştiği vakit bina denize bakardı.
Hatta kamu binası olmasına rağmen bunun gene yani rantsal değeri yüksek olurdu.
Fakat biz bunu yaptığımız vakit bu sefer bizim çok büyük bir avantaj olan ulaşım kolaylığının egale etmiş olacaktık. Çünkü kartal'ın o drone un çektiği cephesindeki olduğu kısımda hem e 5 istanbul'u birbirine bağlayan en büyük arter artı. Anadolu yakasının en büyük metro istasyonunun konumlandığı alan var.
Şimdi siz ulaşım kolaylığına insanlara sağlamalısınız. Yani yaptığınız yerde seçiminizi yaptığınız yerde o arazide sürdürülebilirlik aynı zamanda kolay erişilmesi de beraberinde getiren bir şey. Insanlar arabalarına binip milli servet olan yakıtı harcamadan yedek parçalarını eskitme eden sadece bir metroyla veya toplu taşımayla çok rahatlıkla ulaşabilmeleri.
Mesela sürdürülebilirliğin hem bileşenlerinden birisi hem de bizim önem verdiğimiz bir konu. Diğer taraftan hastane içerisinde baktığınızda mesela camların cephenin çok yüksek performanslı bir cephe olduğunu ilk bakışta belki anlayamıyorsunuz. Yani incelemeniz lazım, bakmanız lazım belki. Ama ben bununla ilgili şunu söyleyeceğim, bizim cebimiz hem ısı kaybına karşı termal yüklere karşı çok dayanıklı bir cephe. Aynı zamanda canlıların gölgeleme faktörleri.
Zeliha Ertuz toplantıdan ayrıldı
Direktörlük 25:47
Değişkenlik gösteren bir ülkedir. Yani bu cephe hem pahalı hem çalışılması zor. Tasarımı zor uygulaması zor bir şey. Fakat biz bunu niçin yaptık? Çünkü hastane içerisindeki t.
Yatan hastalar çalışan insanlar büyük streslere çalışıyorlar. Gergin bir ortam söz konusu. Sürekli zamana karşı bir yarış başlar, insan sağlığı söz konusu. Bütün bunlar olduğu zaman sizin içeri insanı mutlu edecek, insanın motivasyonunu yükseltecek, moralini üst düzeyde tutacak, gün ışığına çok fazla ihtiyacımız var. Fakat gün ışığının fazlası da bildiğinizde insanı rahatsız ediyor. Demek ki kartal hastanesine kullandığımız alanda güneşin doğuşundan batışına kadar herkese mutlu edecek kadar.
Iş yerine taşınma ve bunun beraberinde gün ışığının getirdiği kış vakti istediğiniz o ısısal enerjisi yaz vakti ise istemediğimizi enerjisi pratik dışarıda bırakacak bir cephe yapmanız lazım ki bu binanın sürdürülebilirliğine bir katkı sağlasın.
Biz bunu da başarıyla yaptığımızı?
Rahatlıkla söyleyebiliriz. Bunun bununla ilgili ölçülerimiz, doğrularımız da elimizde var. Demek ki sürdürülebilirliği en başında yapılan binanın yani bir sağlıklı yapıdan bahsediyorsak önce bu binanın konuşlandığı alan bu alanın ulaşabildiği erişebildiği olanaklar, daha sonrasında binanın yapısal tarafını ele almak gerekiyor.
Yani diğer bir örnek olarak binanızda.
Bütçesi anında hiçbir sıkıntı olmaksızın, yani çok daha lüks göstermek amaçlı. Mesela binanın her tarafını ahşap kullanabilirsiniz. Ama mesela hastane gibi bir alanda ahşap bu kadar yoğun bir trafiğe dayanacak bir malzeme değil. O nedenle biz bina içerisinde mesela graniti tercih ettik çünkü gran ettik. 50 yıl boyunca üstünden en yoğun insan trafiği de geçse hiçbir şekilde stabilitesini ödün vermeyen bir malzeme. Bu anlamda bakım çok daha düşük.
Yenilenme sıklığı ya periyodu çok çok daha düşük, aynı zamanda temizliği de kolay olan bir mağaza.
Bu bağlamda seçilen malzemenin hem yapılırken ki duaya verdiği zararı elde edebiliyorsunuz. Bu şekilde hem de sizin bu binayı kullanım süresi boyunca yani bu binaya biçtiğin ömür boyunca yapacağınız harcamalardan veya bu mu?
Bazen iyi, dinamik tutmak anlamında harcayacağınız enerji ve kaynaktan sizi alıkoyuyor. Bu da bir avantaj oluyor.
Daha sonrasında birtakım mekanik elektrik sistemlere geliyorsunuz. Bu mekanik elektrik sistemlerle alakalı da işte ne bileyim duymuşsunuzdur. Ele alırken diyorsunuz ki ya işte bir çamaşır makinesi var. Bu makine a plus bir makine makinenin fiyatı örnek olarak 10 TL ama işte a plus plus plus plus'ı 10 liraya satıyorlar 17 TL. Size ilk bakışta pahalı geliyor ve siz ne yapıyorsunuz diyorsunuz ki ya ablası olsun önemli değil. Ben 10 liraya bu makineyi alayım.
Işte eve bir makine alırken bile bilinçli tüketici şunu yapıyor. Ben bu makineyi haftada kaç kere çalıştırıyorum?
Ayda kaç kere çalıştırıyorum? Sene boyunca benim ortalama çamaşır yıkama sürem ne?
Bunun hesabını yaptığı zaman görüyor ki işte aplus makine tek yıkamada 10 lt su harcıyor, işte atıyorum. 20 kilo dönerci çekiyor.
Bakın, öbür taraftaki diğer makineye karşılaştırma yaptığı zaman bu makine tepki yıkamadı. 5 lt suyla 10 km enerjiyle bu işi çok rahatlıkla aynı şekilde görüyor.
Bir makineyi alırken dahi basit bir tüketici hesabı yapılırken siz 320.000 metrekare bir yapıyı enerji ve kaynak anlamında idare ederken yaptığınız hesaplamaları düşünün diye ben size sadece bu örneğin.
Burada da bu hastanede gazda yapacağınız %1 tasarruf sizi ay sonunda 120.000 TL olarak geri dönüyor. Sadece büyüklüğünü görün diye söyledim.
Elektrikte yapacağınız işte yüzde onluk bir tasarruf yine size ay sonunda 200 250.000 TL olarak geri dönüyor. Bu anlamda bu hastanelerde veya bu tip büyük yapılarda sağlıklı yapılarda sizin kaçak diye tabir ettiğiniz kaynağın boşa gitmesi veya verimsizlik diye tabir ettiğimiz işe yaramayan harcama yapılmasına göz yumma şansınız yok.
Bu anlamda t.
Biz bütün yaptığımız binaların hemen hemen hepsinde bu anlamda izleme değerlendirme sistemi kuruyoruz. Bir otomasyonla sağlıyoruz. Bunu okullarımızda da var. Hastanelerimizde çok çok daha gelişmiş. Bu sistemler elektrik ve mekanik otomasyon anlamında inanın her noktasında, her yerinde, saat bazında, gün bazında, hafta bazında aylık bazda harcamalar ne şekilde yapılmış, ne sıklıkla yapılmış hangisoru daha çok elektrik tüketilmiş, hangi zone da sıcak su ihtiyaçtan fazla kullanılmış.
Hangi tarafta elektrikle ilgili bir sorun olmuş, bunların hepsini görüp raporlandı ve bu size etkin bir müdahale seçeneği de sunuyor.
Şimdi sadece olayı verimlilik, enerji verimli olarak da kıyaslayalım. Sürdürülebilirliğin dediğim gibi bir sürü parametresi var. Tabii söz konusu eğer sağlık yarısıysa söz konusu hastaneye ise bazı şeyler da mesela sizi kısıtlıyor. Örnek bazında biz okullarımızda gri su kullanıyoruz. Gri sun'a demek sizin banyo ve lavabolarda el yıkama anlamında kullandığımız suyu belli bir oranda nötralize ederek sonra bu suyu gelip.
Polis fonlarını basmanın ismi gri suya geliyor.
Isterseniz siz bu gri suyu yağmur suyuyla yani rain, muadil veya stone model denen sisteme destek ekleyebiliyorsunuz. En basit mantıklı, en basit albümde eski sistemleri sarnıcı gibi düşünün yeraltında veya bina içerisinde bir deponuz var. Yağmur sularının topladığınız aynı şekilde görünüyor. Televizyon tankımız var. Gri su tankı olarak geçen bu tank soft giderler de değiliz. Yani banyo suyu vesaire lavaboyu topladığınız bunun nötralize ettiğiniz suyu belli bir kıvama getirdiniz. Bu suyu atmadan bir daha.
Polis fonlarına basarak oradan bu suyu kullanarak su da çok büyük tasarruflar elde ediyorsunuz. Fakat bu sistem t.
Yaklaşık 40 tane, 50 tane tuvaleti olan orta ölçekli bir okul için çok çok verimli iken içerisinde sadece hastalık, sadece hasta odaları, umumi anlamda inanç ayrılan tuvaletler, personelin kullandığı tuvaletler bazında 3.500 tane tuvalet olan bir hastane ne kadar verimli olduğunu düşünüyorum.
Bu yanılmaz bir görünüm Katar ama biz bunu uygulamıyoruz hastanede neden? Çünkü bu tasarrufun bana getireceği risk yani o risk insan sağlığını tehlikeye atacak şekilde olduğu için ben bu riski 3.500 değil 13.500 tuvalet de olsa yani böylesine iyi bir tasarruf kaynağını tasarruf fırsatını elinde tutsan ben bu riski giremiyorum girmiyorum. Yani burada sürdürülebilirlik yaparken.
Insan sağlığı faktörünü de her zaman için, her şeyden öte tutmanız gerekiyor.
Diğer taraftan gene insan sağlığıyla alakalı size enerji anlamında veya tasarruf anlamında çok büyük şeyler katmasına rağmen uygulamakla olduğunuz uygulamak zorunda olduğunuz belli şeyler de var. Mesela bunların çoğu türkiye'de bilinmiyor ama bunlardan bir tanesini ilk defa biz uyguladık. Kılavuza da yer alıyor. Bu merak etmek isteyenler dans ettikten sonrasında rahatlıkla bakabilir. Sorular olursa bize yöneltebilir, hiçbir sorun olmaz.
Bunun ismi hijyenik su siste. Bu sistem ingiltere'de 100 yatağın üzerindeki otellerde zorunlu.
100 yatağın üzerindeki hastanelerde zorunlu ya da bütün birleşik krallık'ta, almanya'da, isviçre'de 100 yatağın üstündeki hatta 150 yatağın üstündeki hastane ve bakımevlerinde bu sistem yine zorunlu hale getirilmiş.
Şimdi tabii sizin alanınız tıp olduğu için bizlerden çok çok daha iyi bilirsiniz. Size bunu öğretmek gibi bir bir şunu kesinlikle yok. Dijitale bakterisi zaten adını aldığı gibi lejyon onlardan aldığı gibi dirençli, güçlü ve insan sağlığına gerçekten çok ciddi anlamda tehdit ederdi bakteri ameliyatı.
Hastanelerde bu lejyonerler üremesi, yani hastanenin mikrobu türlerinden biri olarak çok ciddi bir tehdit olarak yani çünkü hastanede çok fazla su kullanımı var. Hastanenin her noktasında su var. Çünkü hastaların yıkanmaya ihtiyacı var. Hastaların tuvalet ihtiyaçları var. Onların hepsi birleşik hastane içerisinde çamaşırhane var, yemekhane var, sterilizasyon ünitesi var, yani su her yerde dolaşıyor.
Eğer bu suyun herhangi bir noktasında lejyonerler üremesi açık bir şekilde gözlenirse, bunun yayılması da çok zaman almıyor.
Şimdi biz bunu nasıl bertaraf ettik? Biz hastanedeki kullanım suyuna hijyenik sisteme adı verdiğimiz lejyonerler bakterisinin en sevdiği o durgunluk ve 20 ila 45 derece arası sıcaklığı.
10'a çıkart izin vermeyerek bunu egale ederek bu bakteri yürümesinin önüne geçtik. Nitekim yaptığımız testlerin hepsinde legionella bakterisinin bizim hastanemizde hiçbir noktasında veremediğini gördük.
O birazcık daha pahalı bir sistemdi ama parasına değiyor mu? Değmiyor, çünkü niye dediğim gibi insan sağlığını ön plana çıkardığınız vakit burada.
Burada sürdürülebilir amaçların içine katmış oluyorsunuz.
Diğer bir yandan bana göre bu tabii ama bu bence de önem kazanan bir şey. Hastane dizaynlarıyla hastane tasarımlarında artık sıkça görmeye başladığımız bir şey ki sevindirici de bir şey olarak geliyor bana. Diğer sıkıntınız lokasyon sıkıntınız. Her ne olursa olsun hastanelerde artık mimarlarımız, hastanedeki görevlilere, doktorlarla beraber. Biz siz akademik dünyadaki değerli hocalarımızın katkısıyla da bu bence artık gelişmeye başladı. Esnek dizayn olayına geçtiler.
Şimdi hastaneler yapıldığı vakit işte sismik senatör koyuyorsunuz depreme karşı önlüyorsunuz.
Kulağınız beton kalitesi çok üst düzey kullandığınız değil miktarı çok çok fazla işte yaptığınız alanda çok büyük yapılar yapıyorsunuz. 250.300 metrekareler sizin bu yaptığınız yapıyı mahalle arasında yapılmış 4 katlı apartmanda bir tutma şansınız kesinlikle yapın.
Çünkü hastane dediğiniz bu yapıya sizin içtiğiniz ömür minimum müzik işte 100 yıl sürecek bir binada 100 yıl ömür içtiğiniz bir binada sizin bakım onarım maliyetlerini denize çekerken düşünürken, yarın bir gün gelişen teknolojiyle de bu binada bir takım renovasyonlar olacağını, birtakım değişiklikler olacağını göz önünde bulundurarak buna göre rezerv alanlara bırakmanız lazım. Servis kolaylığı bırakmanız lazım işte esnek dizayn dan kastın yarın bir gün belki diyecekler ki eskiden.
Hastanelerde koğuş sistemi vardı. 10 kişi 8 kişiye koçlar şeklinde haslar yatardı. Şimdi bunlar genelde ikiye ve bire düştü. Belki yarın diyecekler ki tamamen biraz tanıyacağı oldular. Olması gerektiği kişiyi kesinlikle yan yana koymayacağız diyecekler. Bu bu dünyada gelişen dünyada tıp dünyasında geliştikçe tıp dünyası ilerleme oldukça sizin yaptığınız yapının da bunlara anında cevap verebiliyor olması için bir esnek dizayn yapmamız söz konusu. Şimdi biz bu esnek dizaynı hem bu bahsettiğin konfor şartlarına göre de yapıyoruz.
Afet şartlarına göre yapıyoruz mesela.
Kartal'ı göstermeyen atırken, resimlerde, fotoğraflarda gördüğünüz hasta başı yakın üniteleri 2 tane yatak için ama oradaki üçüncüsü içinde yer var. Koridorlarda belli kısımda bunlarla ilgili medikal krizler söz konusu. Neden yarın bir afet olduğunda siz bir kişi yatırdınız? Yere 3 kişi yaptırabiliyorsunuz koridorları afet anında hastane alanı gibi kullanabiliyorsunuz. Acildeki bütün modülden şekilde ayrıca bölgelerin hepsi.
Uygun veya şimdi uzman bir teknisyen tarafından 10 dakikada sökülüp dağıtılıp arena tipi dönüştürülebiliyor. Çok çok büyük aygıtlar içindir. Allah muhafaza.
Ama işte bunları düşünmek, bunlara uygulamak da sürdürülebilirliğin bence önemli kıstasların önemli kısımlarından biri oluyor. Ben bu anlamda teşekkür ediyorum. Hocam dinleyicilere teşekkür ediyorum. Sorularınız varsa memnuniyetle.
Almak isterim dinlemek isterim buyurun.
Nisa Polat 39:10
Çok teşekkür ederiz. Çok faydalı oldu bizler için mi öğrenciler olarak hem de ne?
Güzel bir örnek hocam teşekkür ediyoruz. Solana yaşlarımızda.
Direktörlük 39:23
Done.
Nisa Polat 39:23
Sorularınızı yazabilirler ya da mikrofondan açabilir.
Direktörlük 39:30
Takıma.
Ali Osman Öncel 39:31
Evet kamerayı açıp atışlarımız sorularını sorabilirler. Sayın direktörümüz sorularını zaten önceden iletmiştik. Evet, evet tek tek nisa çağırabiliriz. Melisa, seren ve sen varsın 3 arkadaşımızın soruları.
Var evet soruları evet, Melisa a'dan başlayalım.
serhat toplantıya katıldı
Melisa Dede 39:54
Evet merhaba öncelikle hepinize çok teşekkür ediyoruz. Gerçekten bilgi verdiğiniz bilgiler bizim için çok değerliydi.
Ali Osman Öncel 40:02
Kamera açabilirsin, Melisa?
serhat toplantıdan ayrıldı
Direktörlük 40:05
Loading.
Melisa Dede 40:05
Tamam hocam.
Merhaba.
Ben şeyi soracaktım. Şimdi yaptıklarınız hani sadece genel istanbul alanında geçerli? Peki başka şehirler için mesela Ankara olsun, başka büyük şehirler olsun. Bu tarz çalışmalar yapılıyor mu, yapılıyor mu, yapılıyorsa nasıl yapılıyor mesela bursa'da yaşıyorum. Ben orası da büyükşehir ve hani deprem bölgesi sonuçta burada da bu tarz çalışmalar yapılıyor mu? Bunu sormak istemiştim.
Direktörlük 40:23
110.
Evet teşekkür ederiz. Tabii bu bir örnek rol model bir çalışma dış finansmanı ve 2.006 yılından itibaren istanbul'un bilinen deprem isteyen karşı hazırlık amacıyla kurulmuş bir birim veya yapılan projeler. Tabii diğer illere de biz örnek olsun diye yaptığımız çalışmaları işte mesela bunun gibi kılavuzların mızı, şartnamelerin bizi paylaşıyoruz. Orada da genel bütçeden çalışmalar yapılıyor. Hatta Maraş depreminden sonra.
İsmail Arslan toplantıya katıldı
Direktörlük 41:07
Çok sayıda okul hastane incelendi. Gerek izmir'de bursa'da, hatta doğuda. Bingöl'de birçok ilde bu çalışmalara şu an öncelik veriliyor ve onlar da zamanla ne güçlendirilecek ve yeniden yapılacak. Zaten aklın nuru bir.
Melisa Dede 41:22
Değil.
İsmail Arslan toplantıdan ayrıldı
Melisa Dede 41:26
Evet anladım, teşekkür ederim.
Direktörlük 41:29
Sağ ol.
Ali Osman Öncel 41:32
Evet, nisa senin sorun vardı galiba senle devam edelim.
Köyün insan.
Nisa Polat 41:48
Şey.
Ali Osman Öncel 41:53
Sesin gelmiyor Nisan.
Direktörlük 41:55
Arat evet.
Nisa Polat 41:56
Tamam, şu an geliyor mu hocam?
Ali Osman Öncel 41:58
Evet geliyor buyur.
Nisa Polat 42:02
Hocam ben şeyi sormak istiyordum.
Örneğin.
Hastanelerde hani hastaneler açısından?
Daha sonradan deprem var olan mevcut hastanelerin deprem riskinin azaltılması açısından nedense önlemler alınıyor. Ya da ya bunla ilgili bir soru soracak.
Direktörlük 42:33
Mevcut hastaneler derken istanbul'daki mi?
Nisa Polat 42:37
Evet istanbul'daki yani yeniden yeni insanlar değil. Nasıl dene?
Direktörlük 42:39
Şimdi tatlım.
Güçlendirilen mi?
Nisa Polat 42:46
Evet güçlendirme açısından.
Direktörlük 42:47
Evet, tabii güçlendirme meselesi. Yener kamili güçlendirdik dedim ya orada yeni perde duvarlar. Kolonların mantolaması.
Şeye başlayıp de güçlendirmeler orada yeniden sislik izolatör eklenmesi gibi aslında şöyle ben izah etmek isterim, şimdi tıp fakültesinde işte doktorlar mezun olunca nasıl mideye ayrı bir ilaç veriyorlar? Efendim işte dizin ağrıyorsa ayrı göğsün, ağrıyorsa ayrı her binada reçetesi ayrı, onu belirtmek isterim.
Yani mevcut binaların yapım yılı hangi şartnameye göre yapıldığı beton mukavemetini nasıl, nasıl demir kullanılmış vesaire 10'a çıkart göre bir mühendislik analizi nden sonra o binaya has çözüm önerileri getirir.
Bunun için de biz geleneksel yöntemler dediğimiz betonarme kullanarak yine yeni bir perde duvar sistemi, kurumların mantolaması gibi yeni sisteme ilave eklentiler yapıyoruz. Bu eklentiler zaten deprem yükünün yüzde seksenini veya doksanlı artık tekrar almış oluyorlar ve daha rijit ve kapasitesi daha da depreme karşı dayanıklı binalar yapılıyor.
Bir diğeri sismik yaratıyor, kullanılabilir ama orada da beton mukavemeti yüksek. Belli yıldan sonra yapılmış binaların içinde daha iyi olabilir diye düşünüyoruz. Kamyon filmleri yöntemi var. Karbon fiber yöntemi de yine bir teknoloji. Bu teknoloji de genel konut, kiriş birleşim yerlerinde duvarlarda ama yine betonarme elemanlarla beraber çözümü iyi yapılarak metaryal özellikleri çok iyi kurgulanarak iyi bir mühendis hizmete alınarak.
Yapılabilir yoksa herkes karneler uygulamasında yapamaz, bunu da belirtmek ister.
Tabii bir de.
Hastanelerde yapsa güçlendirmenin yanı sıra yapısal olmayan elemanların güçlendirilmesi de çok önemli ki biz okullarda da buna çok dikkat ediyoruz. Yani sizin işte dolabınızın güçlenmesi lazım. Efendim, yanıcı, patlayıcı, parlayan malzemeler olabilir. Alkol bazlı malzemeler olabilir. Bunlarla ilgili de her türlü önlemi almanız gerekiyor. Yapısal olmayan elemanlar için yani bina sağlam olabilir.
Ama yapısal olmayan elemanlardan bu sefer sıkıntı çıkabilir. Onların da önlemleri alınması lazım ki bizim projede en çok dikkat ettiğim şeylerden biri de odur. Yani jeneratörler, gururlar, işte şiddet olan hepsi sismik bağlantıları sabitlenerek duvara bunların da kayıp düşmemesi veya oradan bir hasar olmaması da önemlidir bizim için.
Nisa Polat 45:39
Teşekkürler.
Ali Osman Öncel 45:40
Sayın direktörüm teşekkür ediyoruz. Gerçekten önemli bir sorun mu oldu? Geçen hafta türkiye'de yerli ve milli sismik izolatör üreten fabrikanın Genel Müdürü dersimizin konuydu Uğurcan bey.
8 hastane yaptıklarını, deprem bölgesinde dördün inşaat halinde, dördünde gerçekten deprem ve anında çalışır vaziyette olduğunu söyledi. Özellikle dünya, özellikle deprem bölgesindeki sismik izolatörler hastanelerin performansını araştırmak için özellikle o bölgeye gidiyorlar. Tabii ki yıkılan ağaca sarılan binalar da var. Kendisinin dediği şuydu, biz çok önemli bir veriyi kaybettik. Niye şey yapıyor? Sağlığı izleme sistemini bu.
Izolatörler hastaneleri ekleme dediğimiz için çok önemli bir veri kaybettik şeklinde bir açıklaması vardı. Benzer şekilde istanbul'da da sizin liderliğinde yapılan sismik üzere atölye hastaneler var. Bu tür yapı sağlığı izleme sisteminin eksikliğinin ne kadar önemli olduğu ortaya çıktı. Bu son depremlerde benzer şekilde istanbul'daki hastanelerde yapı sağlığı izleme teknolojisi kullanılıyor mu? Kullanılıyorsa bu.
Son depremin gerçekten öne çıkarmış olduğu bu yapı sağlığı izleme verisinin eksikliği konusunda ortaya çıkan bu boşluktan hareketle yapı sağlığı izleme sistemiyle güçlendirmeyi düşünür müsünüz? Düşünecek misiniz? Onu ben merak ettim, teşekkür ederim.
Direktörlük 47:05
Hıhı.
Yapısal sistemin hocam açıklama getirecek olursak, o zaten bir güçlendirme yöntemi değil binanın şey.
Iş deprem anında veya sonrasında öncesindeki davranış biçimini modellenen ve bununla ilgili size bilgi veren bir sistem yapısı, sağlığı sistemi aslında sadece onu kurmakla da yeterli değil. O verinin nereye gideceği ve nasıl yorumlanacağı da önemli. Yani sizlerin işte bir bina yapısallık sistemi kurdum demekle olmuyor. Onu mutlaka bir yerine eşlendirme deniz lazım ya bakanlıktır ya hastanenin kendisidir ya mühendislik uzmanlığı olan bir.
Müşavirler yakan dil nedir? Ama mutlaka bu sistemin de bana göre bir düzene ihtiyacı var. Çünkü depremler zaman olacağını bilemiyorsunuz. Yani 10 20 yıl sonra da olabilir ama yapısallık sistem kurulmuştur ama onun kurulduğundan veya nasıl bir mekanizmayla size cevap vereceğinden ve onu nasıl yorumlayacağız? Dan haberiniz olmasa da yine boştur. Dolayısıyla bu sistemin daha kurumsal olarak kime gideceği ve kimin hangi kararı vereceğini bu yorumlayacağım.
Buna göre ne tür aksiyonlar alınacağı belirlenmesi lazım. Bu konuda da bizde mevzuat çok gelişkin değildir ama yapısallık sistemi özellikli kritik iflaslar sınavda kullanmış. Bengi'nin şunu da belirtmek isterim, her binada yapısallık sistem olmaz ama büyük hastanelerde olması gereklidir. Bizim 3 hastanemizde yok çünkü biz sağlık Bakanlığına teslim ettikten sonra onlar tarafından yapılır diye düşünmüştük. Bu konuda yine uyaracağız bakanlığı.
Ali Osman Öncel 48:53
Sayın direktörüm diyen bir konu da özellikle gene Uğurcan bey gündeme getiriyordu. Senin gibi odtü mezunuyum.
Direktörlük 48:58
Saat.
Ali Osman Öncel 49:01
Dedi ki, tabii ki bizler sağlık bakanlığımızın işte bu 100 yataklı hastane, 100 yataklı hasta kapasitesinden yüksek olan hastaneler, 2.013 yılından sonra Smith zarate yapmaya başladık. Fakat türkiye'de hastaneler yalnızca kamu hastanelerinden oluşmuyor, bir de özel hastaneler var. Özel hastanelerin depreme karşı güçlendirilmesiyle ilgili. Benzer şekilde sizler okul da güçlenen güçlendiriyoruz. Özel okullarında depreme karşı güçlendirilmesi ile ilgili.
Çalışmaların başlatın.
Asıl noktasından sıkıntılar var. Bu sıkıntıları nasıl aşabiliriz? Bu özel hastanede özel okul kısmına nasıl dokunabilir ki? Bununla ilgili olarak tabii ki sizler 99 öncesi kamu hastanelerini kamu kapsamında yapılan okulları tamamen depreme karşı güçlendirdiğimiz söylediniz ama tabii ki benzer durum özel okul ve özel hastanelerde de var. Bununla ilgili nasıl bir yol haritası izlenmesi noktasında tavsiye ederiz olur.
Direktörlük 50:07
Akşam valla bu olması gereken bir şey. Hocam bir de hiçbir şey devletin kamu gücünün üstünde bir şey olamaz. Çok kıstas getirirsiniz. Yıl verirsiniz. 3 yıl içerisinde analizini yaptıracaksınız, analize göre güçlendirecek misiniz veya yeniden yapacaksınız veya 5 yıl içerisinde bunun özel sektör yapmak zorunda kalıyor. Yoksa ruhsatın İptal edersiniz. Yani bence en kolay özel okullar, özel hastaneler.
Hatta oteller bakın o da çok önemli. Çünkü onlar ruhsatla çalışan ve her yıl ruhsatını yenileyen işletmeler veya birkaç yılda bir. Dolayısıyla Rusya tarafı tabi olan yerde siz depreme güvenlik raporu istersiniz. Bu işi bitirirsiniz. Bu çok kolay ve bununla ilgili istanbul'da sayın valimizin liderliğinde özel okullara böyle bir şey kıstas ve zorunluluk getirildi. Ağrıları çalışıyoruz özel okullar.
Ali Osman Öncel 51:04
Veya istanbul valiliği yalnız kamu binalarının güçlendirilmesinde değil, özel okulların, özel hastanelerin işte diğer turizm tesislerinde güçlendirilmesini bir model olma yolunda önemli adımlar attığını söylediniz. Tabii ki görebildiğim kadarıyla bu istanbul'da sizin liderliğimizi ortaya konmuş olan 99 depreminden sonraki şey rol model dediğiniz bu çalışmaların diğer illere yaygınlaştırılması sorun ortaya çıkıyor. Yaygınlaştırırsak aydı iskenderun Devlet Hastanesi, 1.900.
Direktörlük 51:17
Bu ilerliyor evet.
Hıhı.
Ali Osman Öncel 51:36
Eee dedi 2.012 yılında depremde yıkılır raporu olmasına rağmen belki de bu modern istanbul modeli orada uygulanmış olsaydı bu hastane yıkılmayacak attı. Sağlık çalışanları ve hastalar belki o hastane kapsamında yıkılmaya bağlı olarak ölmeyecekti. Sorun istanbul modelinin depreme karşı risk azaltmada ortaya çıkar ve bir almışım modelin çünkü yaygınlaştırılması noktasında bizlerin katkı sağlaması gerekiyor. Bizler de tabii ki sizleri derslerimize gücümüz yettiği nispette sizlerin de vakti o nispette çağıran.
Direktörlük 51:54
Tamam.
Ali Osman Öncel 52:11
Bu modeli duyurmaya çalışıyoruz. Allah gücünüzü artırsın diyorum. Sayın direktörüm bizlerin gücü anca buna yetiyor. Çok teşekkür ederiz. Ayırdığınız zaman için tekrar görüşmek umuduyla saygılar.
Direktörlük 52:15
Çok teşekkür ederiz hocam.
Sen.
Insanlarla teşekkür ediyoruz. Moderatörlüğü için hocam size çok teşekkür ediyoruz, saygılar sunuyoruz. Bütün öğrencilere de sevgiler, saygılar, muhabbetle sağlık, teşekkür.
İPKB toplantıdan ayrıldı
Ali Osman Öncel 52:27
Peki hürmetler iyi günler, iyi çalışmalar sağolun tamam, iyi günler efendim.
Ali Osman Öncel dökümü durdurdu
No comments:
Post a Comment